//= css_url("/bootstrap/bootstrap.min.css" . $timestampQueryString); ?> //= css_url("/plugins/fontawesome/5.3.1/css/all.min.css". $timestampQueryString); ?> //= css_url('/plugins/fontawesome/5.3.1/js/all.min.js'. $timestampQueryString); ?>
Fosfor, essentieel, veel besproken en vaker een probleem!
Fosfor is een onderdeel van fosfaat, dat de gemoederen al een tijd bezig houdt in de melkveehouderij. In de gevoerde wet- en regelgeving is fosfor naast stikstof het element waar we tegenwoordig zuinig mee om moeten springen en de vraag die zich aandient is: gaan we tegen tekorten aanlopen op het gebied van fosfor?
U heeft immers vast wel eens gehoord of wellicht wel eens meegemaakt, dat een “melkziekte koe” na meerdere infusen nog niet wilde staan. Verder vreet en drinkt het dier wel en oogt het fit, maar in de benen ho maar! Een dergelijke koe wordt ook wel downer koe genoemd. Aanvullend onderzoek bij deze dieren brengt veelal hypofosfatemie (een verlaagd fosfaatgehalte in het bloed) aan het licht en een behandeling met fosforpillen doet in zo’n geval vaak wonderen! Harde cijfers ontbreken, maar het lijkt er wel eens op dat dit soort gevallen vaker voorkomen de laatste jaren. Reden tot paniek?
Figuur 1. Fosforbewegingen in en uit het lichaam. (Bron: Agrifirm)
Stofwisseling van de koe
De stofwisseling van fosfor in het lichaam van de koe is in figuur 1 schematisch weergegeven. De voeding is de voornaamste externe bron van fosfor, daarnaast vormen de botten een reservebron voor fosfor in het lichaam.
In het lichaam is tevens een “fosforkringloop” aanwezig. Hierin wordt fosfor via het speeksel uitgescheiden en via het maagdarmkanaal grotendeels weer opgenomen. Dit systeem zorgt er met name voor dat de pensmicroben worden voorzien van voldoende aanvoer van fosfor en is van belang voor de vorming van enzymen die betrokken zijn bij de afbraak van plantaardige celwanden. Daarnaast werkt het speeksel ook als buffer voor de pens. Verder speelt fosfor een rol in de stofwisseling en de goede werking van spieren. Het belang van voldoende herkauwactiviteit om dit systeem goed te laten draaien staat voorop!
Fosfor verlaat het lichaam via verschillende wegen. Een van de belangrijkste wegen waarmee de lacterende koe fosfor verliest is via de melkproductie. Per liter geproduceerde melk verlaat 0,7 tot 1,2 gram fosfor het lichaam; afhankelijk van het lactatiestadium en vet- en eiwitgehalte van de melk. Een andere belangrijke route voor fosforverlies is uitscheiding via de mest. Daarnaast gebruikt bij dracht de ongeboren vrucht ook een deel van het fosfor van het moederdier om zich te ontwikkelen en te groeien. Verlies van fosfor via de urine is bij melkgevende koeien met een normale herkauwactiviteit verwaarloosbaar. Bij jonge kalveren en droge koeien op een dieet met veel fosfor is er wel uitscheiding van fosfor via de urine.
Behoefte van de koe
Koeien hebben allemaal voldoende fosfor nodig om goed te kunnen functioneren en de behoefte aan fosfor is afhankelijk van een aantal factoren (productiestadium, groei, etc.). Het Centraal Veevoederbureau heeft de behoeften van verschillende categorieën melkvee onderzocht, welk overzicht is te zien in Tabel 1.
Zoals te zien is, varieert de behoefte aan fosfor aanzienlijk. Een droge koe heeft een lagere behoefte aan fosfor in de voeding (1,9-2,0 g/kg DS) dan een productieve koe. Hierbij is tevens te zien dat een hogere melkproductie ook een hoger gehalte aan fosfor per kilogram drogestof vraagt.
Tabel 1. Fosforbehoefte van verschillende categorieën melkvee (Bron: Centraal Veevoederbureau).
Categorie | Drogestof-opname (kg) | Bruto behoefte (g/dier/dag) | Bruto behoefte (g/kg DS) |
Droogstaand, 8-3 weken voor afkalven | 11,5 | 21 | 1,9 |
Droogstaand, 3-0 weken voor afkalven | 11,0 | 22 | 2,0 |